จิตวิทยาของการหลงตัวเอง

ก่อนจะมีการเซลฟี่เป็นครั้งแรก ชาวกรีกและโรมันโบราณมีตำนานเกี่ยวกับคนคนหนึ่งที่ออกจากลุ่มหลงกับภาพลักษณ์ของตัวเอง ในเรื่องเล่านึง นาซิซัสเป็นชายหนุ่มรูปงามที่เดินทางไปทั่วโลกเพื่อจะหาคนรัก หลังจากปฏิเสธนางไม้นามว่า เอคโค เขาเห็นภาพสะท้อนของตัวเองในแม่น้ำและตกหลุมรักหัวปักหัวปำ นาซิซัสไม่อาจจะละจากภาพของตนเองได้และจมน้ำตายในที่สุด ดอกไม้ที่ขึ้นบริเวณที่เขาตาย เราจึงเรียกมันว่าดอกนาซิสซัส 

ตำนานได้จับแนวคิดหลักของการลงตัวเองการถึงตัวเองที่เยอะเกินไปและบางทีก็ก่อให้เกิดอันตราย แต่มันไม่ได้เป็นแค่บุคลิกอย่างที่ต้องได้รับการแนะนำ อันที่จริงแล้วมันเป็นกลุ่มของลักษณะที่ถูกจัดจำแนกและศึกษาโดยนักจิตวิทยา 

นักจิตวิทยานิยามการหลงตัวเองว่าเป็นการเพ้อหลงผิด คิดจนเขื่อง พวกที่หลงตัวเองในระดับต่างๆที่พวกเขาดูดีกว่า ฉลาดกว่าและมีความสำคัญมากกว่าคนอื่น และนั้นพวกเขาชื่อว่าพวกเขาสมควรได้รับการปฏิบัติเป็นพิเศษ 

นักจิตวิทยาจัดการหลงตัวเอง 2 รูปแบบเป็นลักษณะบุคลิก การลงตัวเองคิดว่าตัวเองยิ่งใหญ่และพวกที่ไม่มั่นคงยังมีความผิดปกติทางบุคลิกภาพเกี่ยวกับการลงตัวเองในรูปแบบที่รุนแรงกว่านี้ การหลงตัวเองคิดว่าตัวเองยิ่งใหญ่และรูปแบบที่เรารู้จักกันดี มีลักษณะคือชอบเข้าสังคม ทำตัวเด่นและเรียกร้องความสนใจ พวกหลงตัวเองอย่าคิดว่าตัวเองยิ่งใหญ่ต้องการความสนใจและอำนาจ บางครั้งก็แบบนักการเมือง คนมีชื่อเสียงหรือผู้นำทางวัฒนธรรม แต่แน่ละ ไม่ใช่ว่าทุกคนที่แสวงหาตำแหน่งที่มีอำนาจเหล่านั้นจะเป็นคนหลงตัวเอง หลายคนทำไปเพราะเหตุผลที่ดีเช่น การเติมเต็มศักยภาพของตัวเองหรือช่วยเหลือให้ชีวิตของคนอื่นดีขึ้น 

พวกที่หลงเองมองหาอำนาจคือสถานะและความเป็นที่สนใจ ที่จะได้มาพร้อมกับตำแหน่งนั้น ในขณะเดียวกันพวกหลงตัวเองที่ไม่มั่นคงอัดเงียบและเก็บตัว พวกเขารู้ถึงสิทธิเป็นอย่างดีและถูกข่มขู่และทำให้น้อยใจได้โดยง่าย แต่ใน 2 กรณี ด้านมืดของการหลงตัวเอง แสดงออกมาในช่วงเวลาที่ยาวนาน พวกที่หลงตัวเองมักแสดงอาการเห็นแก่ตัว ฉะนั้นผู้นำที่หลงตัวเองอ่ะทำการตัดสินใจที่เสี่ยงหรือไม่ถูกทำนองคลองธรรม และคู่ชีวิตที่ลงตัวเองอาจไม่ซื่อสัตย์และซื่อตรง เมื่อภาพอันแสนหวานของเขาถูกท้าทาย เขาจะไม่พอใจและก้าวร้าว มันเหมือนกับโรคที่ผู้ป่วยรู้สึกดีแต่คนที่อยู่รอบๆเป็นทุกย์ 

ในแบบที่รุนแรง พฤติกรรมนี้ถูกจัดว่าเป็นความผิดปกติทางจิต ที่เรียกว่าความผิดปกติในบุคลิกภาพแบบหลงตัวเอง มันส่งผลต่อคนในกลุ่มประชากร 1-2 เปอร์เซ็นต์ มักเกิดกับผู้ชาย มันยังตรวจพบได้แต่ได้ผู้ใหญ่ คนหนุ่มสาวโดยเฉพาะเด็กๆอาจจะอยากให้เป็นจุดสนใจ แต่นั่นอาจเป็นแค่ส่วนหนึ่งของการพัฒนาตามปกติ คู่มือการวินิจฉัยและสถิติฉบับที่ 5 ของสมาคมจิตเวชอเมริกันอธิบายลักษณะความผิดปกติทางบุคลิกภาพที่เกี่ยวกับการหลงตัวเองบางอย่างไว้ นั่นรวมถึงความเห็นตัวเองยิ่งใหญ่ 

ปัญหาเกี่ยวกับความเห็นอกเห็นใจคนอื่น การรู้สิทธิ์ของตนและความต้องการการได้รับการชื่นชมและความสนใจ สิ่งที่ทำให้ลักษณะเหล่านี้เป็นความผิดปกติทางบุคลิก คือพวกมันครอบงำชีวิตของคนและทำให้เกิดปัญหาที่มีนัยยะสำคัญ ลองนึกดูว่าแทนที่จะใส่คู่ชีวิตหรือลูกๆของคุณ คุณใช้พวกเขาเป็นเครื่องมือหาความสนใจหรือความชื่นชม หรือลองคิดว่าแทนที่คุณจะยอมรับการวิจารย์ที่เชื่อถือได้ ที่เกี่ยวกับการทำงานของคุณ คุณกลับบอกทุกคนที่ช่วยคุณว่าพวกเขารับผิดแล้ว 

และสาเหตุของการหลงตัวเองคืออะไรกันล่ะ จากการศึกษาฝาแฝดแสดงว่ามันเกี่ยวกับยีนส์ แม้เรายังไม่รู้ก็ถามว่ายีนส์ ไหนที่เกี่ยวข้อง แต่สิ่งแวดล้อมก็สำคัญเช่นกัน พ่อแม่ที่ไม่ยอมให้ลูกติดดิน อาจเลี้ยงลูกเขาให้เป็นคนหลงตัวเองได้ และพ่อแม่ที่บังคับควบคุมอย่างเข้มงวดก็ทำให้ลูกเป็นคนหลงตัวเองได้เช่นกันในแบบเปราะบาง 

การหลงตัวเองเหมือนว่าจะมากขึ้นในวัฒนธรรมให้คุณค่ากับบุคลิกภาพและการยกยอตัวเอง อย่างในประเทศสหรัฐอเมริกาการลงตัวเองที่ถือเป็นบุคลิกอย่างหนึ่ง เพิ่มขึ้นตั้งแต่ยุค 1970 เมื่อแรงผลักดันจากสังคมอายุ 60 ทำให้เกิดกระแสความเชื่อมั่นในตัวเองและการเพิ่มขึ้นในวัตถุนิยม และไม่นานมานี้สื่อสังคมออนไลน์ก็จะเพิ่มโอกาสในการยกตัวเองเป็นร้อยเท่าพันทวี แต่สิ่งที่น่าสนใจคือแม้ว่ายังไม่มีหลักฐานที่ชัดเจนว่าสื่อสังคมออนไลน์เพื่อให้เกิดการหลงตัวเอง แต่สื่อเหล่านี้ก็เป็นเครื่องมือที่ทำให้ให้พวกหลงตัวเองแสวงหาสถานะทางสังคมและความสนใจ และคนที่หลงตัวเองก็เปลี่ยนลักษณะเชิงลบของพวกเขาได้หรือไม่ 
ได้สิ อะไรก็ตามที่ส่งเสริมการสะท้อนความซื่อสัตย์ของพฤติกรรมตนเอง และการใส่ใจคนอื่นเช่น การบำบัดทางจิต หรือ การฝึกความเห็นใจต่อคนอื่นอาจเป็นประโยชน์ ความยากก็คือมันมาทักทายสำหรับคนที่มีความผิดปกติทางบุคลิกภาพแบบหลงตัวเอง ที่จะทำพฤติกรรมด้านดีอย่างนั้นสม่ำเสมอ สำหรับคนหลงตัวเองการแสดงตัวตนแบบไม่หลงตนนั้นยังคงเป็นเรื่องที่ยากหนัก